Het vervolg verslag door senior specialist water Jeroen Helder, met dit keer een beschrijving van zijn uitgevoerde activiteiten in Mozambique als lid van een team van de Verenigde Naties van UNDAC (UN Disaster Assessment and Coordination).
Mijn eerste week in Mozambique staat in teken van kennismaking, contacten bellen en de actuele stand van zaken proberen te achterhalen. Het kantoor op het vliegveld is erg warm, druk en lawaaierig. De werkplekken bestaan uit plastic tuinstoelen en klaptafels. De vloer ligt vol verlengsnoeren en aan de muren hangen de kaarten, vergaderschema’s et cetera. De UN heeft een coördinerende rol. Om onze werkplekken heen werken de andere groepen. In de ene hoek voedsel, ernaast onderdak. En zo heeft elk cluster/thema zijn eigen plek.
Ik ga langs bij de regionale water autoriteit (ARA) in Beira om te overleggen welke plekken schades hebben en welke ondersteuning ze nodig hebben. Van de twee gebouwtjes heeft er één geen dak meer, ook de overkapping voor de auto’s ligt verfrommeld op het terrein. De helft van de computers is defect door het water.
De directrice legt uit dat ze vooral behoefte hebben aan extra capaciteit in mensen en geld. Een lopend project blijkt de aanschaf van middelen om hydraulische modellen te kunnen gebruiken in samenwerking met waterschap Hunze en Aa. We bespreken vervolgens welke plekken moeten worden bezocht.
De coördinatie van de hulpverlening door de UN gaat gewoon door: 7 dagen per week en vaak 12 uur per dag. Na het weekend kunnen we naar het westen. We treffen veel controles onderweg en gedeeltes waar de weg is weggeslagen. Aangekomen in het stadje Chimoio maak ik kennis met de UN staf en kom ik een bekende tegen die daar voor Unicef werkt. In het zwaarst getroffen gebied is het water meer dan 10 meter omhoog gekomen, de troep hangt lettelrijk tot boven in de bomen. Wij gaan echter een andere kant op waar de ARA nog niet eerder kon komen. Gelukkig zijn de dammen die we bezoeken nauwelijks beschadigd. We zien wel erosie bij de uitstroom. Oftewel, water dat aan de binnenteen doorsijpelt of kleppen die door de stroom beschadigd zijn.
Ik ontvang enorm veel informatie over de organisatie van waterbeheer en de problemen waar dit land mee kampt. Meer flashfloods door het ontginnen van bovenstroomse gronden, droogte, cyclonen en een laaggelegen platte delta die gevoelig is voor overstromingen. Later krijg ik een bericht uit het noorden, er is een dam met een probleem. Rijdend op een hobbelige dirtroad lees en schrijf ik appjes en prijs me gelukkig dat ik geen last van wagenziekte heb. Met het kantoor spreek ik af dat zij de ARA bellen, omdat ik geen Portugees spreek. Appen doe ik met de ARA in het Spaans dat gaat gelukkig goed. Op de terugweg naar Beira is het duidelijk drukker dan op de heenweg. Steeds meer gebieden kunnen weer worden bereikt. Op het gedeelte waar de halve weg is weggespoeld moeten we bijna een uur wachten tot we er door kunnen.
Er komt een nieuwe cycloon richting Mozambique en iedereen houd de situatie nauwlettend in de gaten. We adviseren over evacuaties en het spuien van water waar mogelijk. Veel meer dan dat kunnen we op dit moment niet doen. Het is vreemd om als specialist water in een land te zijn dat half ondergelopen is en dan te constateren dat je ter plaatse niet veel kunt doen. Er is geen infrastructuur om het land weer droog te krijgen, geen compartimenten die je kunt inzetten en geen gemalen. Het water moet vanzelf zakken. Veel van mijn werk hier bestaat dan ook uit adviseren hoe het beter kan. Overstromingen zijn met een regenval tot 500 millimeter in een paar dagen gewoon niet te voorkomen, maar met goed beheer en planning kun je de schade wel beperken.
Het was een bijzondere ervaring dit mee te maken. Niet altijd even makkelijk, omdat je als specialist echt wel een buitenbeentje bent tussen een groep bijzonder mensen die keihard werken om de hulpverlening in goede banen te leiden.
Er zijn nog steeds veel mensen die hulp nodig hebben, zowel in het gebied waar ik was als in het noorden waar ook de tweede cycloon enorm veel schade en overstromingen heeft veroorzaakt. Daarnaast wordt er gewerkt aan een programma voor wederopbouw onder andere met steun vanuit de EU en de Wereldbank.
Mijn adviezen over waterbeheer zullen onderdeel gaan uitmaken van het herstelprogramma. Vanuit Nederland zal er met name ondersteuning in waterbeheer blijven komen. Zo is er al een uitvraag op Tenderned voor Nederlandse experts om te ondersteunen. Met de ervaring die ik nu heb opgedaan bestaat dan misschien de mogelijkheid voor een (betaald) vervolg.
Het is ontzettend gaaf dat ik dit vanuit Aveco de Bondt kan doen!