Constructeur Jeroen ter Steege aan het woord

'Kansen voor energietransitie en verduurzaming bij Seismisch Ontwerp.'

‘Aardbevingen in Groningen, zijn die er nog dan?’ Als ik zeg dat ik als constructeur in Groningen werk aan de versterkingsoperatie van gebouwen en seismische (aardbevingsbestendige) ontwerpen voor nieuwbouw, krijg ik deze vraag vaak voorgeschoteld. Ja, helaas zijn de aardbevingen nog steeds actueel. Op 14 juli was er bijvoorbeeld nog een beving in Loppersum met magnitude 2,7 op de schaal van Richter. Dit was de zwaarste van de 27 bevingen (M>1,0) die door het KNMI dit jaar zijn gemeten. De gevolgen van deze bevingen zijn voor de Groningers nog elke dag merkbaar. Neem de bewoners uit het dorp Overschild. Bijna het hele dorp wordt gesloopt en opnieuw gebouwd (NOS-journaal van 9 maart). Een ongelofelijke impact op het leven van deze inwoners.

Investeren in Groningen

Hoewel het besluit om de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien positief nieuws is, leidt dit niet direct tot een veilige leefomgeving voor de Groningers. Aangezien de aardbevingen een reëel gevaar blijven, zo blijkt ook uit de geactualiseerde dataset van te rekenen grondversnellingen, heeft de Mijnraad al geadviseerd om circa 1500 gebouwen binnen afzienbare tijd te verstevigen om de veiligheid te kunnen waarborgen. De verdere verlaging van de gaswinning zorgt er wel voor dat de kans op aardbevingen afneemt. Uit de rijksbegroting blijkt dat er 4,5 miljard euro wordt vrijgemaakt om Groningen te versterken. Waarschijnlijk zal dit lang niet genoeg zijn, maar hopelijk is het een eerste aanzet tot meer investeringen in deze kenmerkende regio.

Seismisch construeren biedt koppelkansen

 Gebouwen seismisch versterken kan niet met halve maatregelen. Vaak zijn grote ingrepen in gebouwen noodzakelijk. Dit verschilt per gebouw, maar het leidt wel tot een enorme opgave. Zelfs met het verlagen van de gaswinning moeten nog circa 1500 gebouwen zo snel mogelijk versterkt worden. Een groot vraagstuk dat nog steeds vraagt om een grootschalige aanpak. Eerder hebben mensen al gepleit voor een ‘Gronings Deltaplan’. Een slimme vernieuwingsaanpak, waarin tijdens de plannen voor het herbouwen direct rekening wordt gehouden met aspecten als: veiligheid, leefbaarheid en kwaliteit. Een totaalaanpak dus, nu we toch bezig zijn..

Hierin zie ik grote voordelen: nadat we als Nederlanders gezamenlijk gebruik hebben gemaakt van de grote hoeveelheden gas uit Groningen, is het tijd om wat terug te doen! Investeren in dit gebied. Er zijn namelijk veel koppelkansen, bijvoorbeeld in de energietransitie en verduurzaming van de gebouwvoorraad. Dit biedt niet alleen kansen voor deze regio (de werkgelegenheid in dit gebied blijft beter op peil), maar ook voor Nederland in haar algemeenheid als koploper en kennisleider bij de toepassing van nieuwe technieken.

Last of kans?

De gehele versterkingsoperatie is natuurlijk wel een erg lastige en grote opgave. Maar ik zou ervoor willen pleiten om dit om te draaien en het te zien als kans. Want: juist nu zoveel bestaande bebouwing moet worden versterkt herbouwd, zouden verduurzaming en energiebeheer op grote schaal bekeken en toegepast kunnen worden. Natuurlijk is dit een uitdaging, maar dit is zeker de moeite waard, als het zulke grote kansen voor biedt voor een leefbaarder en duurzamer Groningen.

Uitdaging

Mijn taak als constructeur bij de versterkingsoperatie in Groningen is enerzijds het beoordelen van bestaande gebouwen op aardbevingsbestendigheid. Die constructies zijn namelijk nooit seismisch (aardbevingsbestendig) ontworpen, waardoor in bijna alle gebouwen versterking nodig is. Daarmee is de uitdaging duidelijk: huidige constructies zodanig versterken dat deze eventuele zwaardere aardbevingen kunnen weerstaan én waarbij vluchten mogelijk is. Er moet dus rekening worden gehouden met relatief grote horizontale krachten en verplaatsingen.

Hierin komt ook mijn grootste motivatie tot uiting: bijdragen aan een veiligere leefomgeving voor de gebruikers van een gebouw. Buiten alle debatten om blijft het fantastisch om deze resultaten op projectniveau te behalen.

Ander ontwerpproces

Aan de andere kant is het bij nieuwbouwprojecten mijn opdracht duidelijk te maken dat we in Groningen moeten werken met een ander ontwerpproces. Het seismische ontwerp speelt namelijk al vroeg in het proces een grote rol. Zowel in plattegrond, doorsnede als in materiaalgebruik moet rekening worden gehouden met de seismische eigenschappen van het ontwerp: de relatief grote horizontale krachten en verplaatsingen. Hierin werken we samen met opdrachtgevers die hun nek uit durven te steken.

Voorbeelden

• De Groot Vroomshoop ontwikkelde samen met Bureau Noordeloos en VIIA een concept voor de nieuwbouw van aardbevingsbestendige scholen. In ’t Zandt werd zo’n school gebouwd. Vanaf het schetsontwerp mocht ik namens Aveco de Bondt adviseren in het seismische ontwerp van de school. Het modulaire bouwsysteem bestaat uit lichte, houten dak-elementen, HSB-stabiliteitswanden, dragende houten elementen en stalen kolommen. Deze vormen de constructie van de bovenbouw op een Hectar funderingsvloer. Wel zorgt het beperkt aantal stabiliteitswanden voor relatief grote krachten in de verbinding tussen de dak-elementen, om de schijfwering in het dakvlak te voorzien.
• Een ander aardbevingsbestendig-project in Groningen is het kantoor van Purified Metal Company Delfzijl (PMC). Het huisvestingssysteem van De Groot Vroomshoop is hierbij aardbevingsbestendig uitgevoerd zonder de modulaire eigenschappen van het systeem te wijzigen. Hier komen de eerder genoemde koppelkansen samen in één project. Er wordt een innovatieve staalrecyclingsfabriek van PMC gebouwd die ervoor zorgt dat gevaarlijke toeslagstoffen als asbest en chroom 6 gescheiden worden van het hoogwaardige staal. Dit gezuiverde staal kan dan als grondstof worden ingezet voor nieuwe staalproducten. Het kantoor is modulair opgezet, op aardbevingen berekend en uitgewerkt. Hierbij zijn de horizontale seismische krachten maatgevend, waardoor met name stabiliteitsverbanden en verbindingen in de constructie zwaarder zijn uitgevoerd.
• Een ander interessant project is dat van een uitvaartcentrum in Noord-Nederland. Tijdens het ontwerp is de keuze gemaakt om af te wijken van het standaard bouwconcept (kalkzandsteen en kanaalplaten) om zo het gewicht te beperken. Nieuwe technieken worden ingezet, wat kansen biedt voor ontwikkelingen van bouwproducten zoals bijvoorbeeld zeer lichte SIP-panelen, Cross Laminated Timber als wandelementen en Kielsteg-dakelementen. Vooral het gebruik van de hernieuwbare grondstoffen springt hierbij in het oog. Hout heeft hierbij gunstige seismische eigenschappen (relatief laag gewicht gecombineerd met een hoge sterkte) en wordt hierbij ingezet als hernieuwbare grondstof. Aanrader hierbij is de uitzending van VPRO Tegenlicht over Houtbouwers.

Bovenstaande projecten zijn enkele voorbeelden van de koppelkansen die de energietransitie, duurzaamheid, technologische ontwikkelingen en seismisch ontwerpen biedt!

Samen de schouders eronder

Uiteraard zie ik als constructeur uit naar de realisatie van de school en het uitvaartcentrum. Maar meer nog hoop ik voor de Groningers dat de aardbevingsbestendigheid van de ontwerpen nooit daadwerkelijk tot het uiterste beproefd zal worden.

Er ligt nog steeds een enorme uitdaging om de mensen in het aardbevingsgebied een veilige leefomgeving te bieden. Laten we daar gezamenlijk de schouders onder zetten!

Zie jij ook kansen?

Of heb je een totaal andere mening? Ben je benieuwd naar onze constructieve expertise? Neem contact met me op!