Hoe functioneert het watersysteem van Halfweg-Zuid? Waar zorgen piekbuien voor water op straat in het Zuid-Hollandse dorp? En welke mogelijkheden zijn er om de afvoer van hemelwater te optimaliseren? Dat bracht Aveco de Bondt in kaart voor de gemeente Haarlemmermeer met een Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW).
Een SSW is de opvolger van het basisrioleringsplan (BRP). Het is uitgebreider omdat niet alleen wordt gekeken naar de riolering, maar ook naar de openbare ruimte en het oppervlaktewater. Het SSW geeft daarmee een integraal beeld van hoe het watersysteem functioneert. Ook beschrijft zo’n systeemoverzicht of een gemeente voldoet aan haar zorgplicht op het gebied van afval-, hemel- en grondwater.
Goed zicht op het functioneren van zo’n watersysteem is belangrijk, zeker in de waterrijke omgeving van Halfweg. Het dorp wordt aan vrijwel alle kanten omringd door water. Zo loopt de ringvaart om de Haarlemmermeerpolder langs Halfweg. Aveco de Bondt bracht eerst het watersysteem voor het zuidelijke deel van het dorp in kaart. Dat gebeurde aan de hand van GIS-informatie over het rioleringsstelsel en open data van onder meer bebouwing, infrastructuur, grondwaterstanden en peilen van het oppervlaktewater.
De grote vraag is natuurlijk: hoe werkt dat systeem? En dan vooral als het regent en er niet alleen afvalwater, maar ook hemelwater afgevoerd moet worden. “Daarvoor hebben we een 1D2D+rekenmodel in InfoWorks ICM opgesteld”, vertelt adviseur Thomas Mittring. “Zo’n model laat nauwkeurig zien hoe een rioolstelsel zich vult en wat er gebeurt als het rioolstelsel ‘vol’ is. Je ziet in simulaties waar water op straat komt te staan en hoe dat richting de laagst gelegen plekken stroomt.”
Met het model zijn verschillende soorten buien doorgerekend. Van een lichte regenbui tot een piekbui waarbij in 1 uur tijd ruim 60 mm neerslag valt. “Uit die berekeningen blijkt dat er bij stevige buien wel water op straat komt te staan, maar dat het niet de huizen binnenkomt en dat belangrijke wegen toegankelijk blijven voor bijvoorbeeld de hulpdiensten. De gemeente Haarlemmermeer voldoet daarmee aan haar zorgplicht”, vertelt Mittring.
Mooi natuurlijk, maar tegelijkertijd liggen er wel kansen om water slimmer en duurzamer af te voeren in Halfweg-Zuid. “Als het rioolstelsel ‘vol’ is, treden overstorten in werking en stroomt er water bijvoorbeeld naar een bergbezinkbassin. Daar moet je het later weer uitpompen. Bovendien stroomt er relatief veel schoon hemelwater naar de afvalwaterzuivering. Ook dat wil je liever voorkomen.”
Daarom bracht Aveco de Bondt ook in kaart welke maatregelen de gemeente Haarlemmermeer kan nemen om het stedelijk watersysteem te optimaliseren. Het scheiden van vuil- en hemelwater is daarbij een eerste, logische stap. Aanvullend liggen er kansen om met een wadi of aanpassing van het wegprofiel (van bolle naar holle wegen) de openbare ruimte als waterbuffer te gebruiken. Ook is het op sommige plekken mogelijk om hemelwater van daken direct te lozen op het oppervlaktewater.
“We hebben het effect van die maatregelen ook weer doorgerekend en gevisualiseerd in kaarten. Wat doet dat bijvoorbeeld met de hoeveelheid water die op straat komt te staan? Daarmee kan de gemeente Haarlemmermeer gericht afwegen welke maatregelen het neemt en ligt er een stevige basis voor een ontwerptraject”, vertelt Mittring. Aveco de Bondt heeft ook op dat vlak ruime ervaring. Zo stelden we een aanpak op voor klimaatadapatie en het tegengaan van wateroverlast in twee Enschedese wijken.
Het opstellen van een SSW is één van de diensten binnen het programma Stedelijk water en ondergrond van Aveco de Bondt. Onze water- en bodemexperts kijken binnen dit programma in multidisciplinaire teams naar de grote watervraagstukken van deze tijd. Van klimaatadaptatie tot funderingsbehoud. We bouwen daarbij op meer dan 40 jaar aan onderzoek, monitoring, modellering, planvorming en ontwerp.