Funderingsproblematiek in het Rivierengebied

fundering grondwater rivieren
05 feb. 2025 • 5 min leestijd

Het grondwater in het Rivierengebied staat steeds meer onder invloed van klimaatverandering. Droogte en extreme regenval wisselen elkaar af, terwijl ook de rivierstanden sterker fluctueren. Dit zorgt ervoor dat de grondwaterstanden in het gebied steeds onvoorspelbaarder worden. Met name voor woningen op bodems van klei en veen brengt dit een risico met zich mee: als de grond uitdroogt, krimpt de klei en oxideert het veen. En omdat veel panden direct op deze bodemlagen zijn gefundeerd, zakken ze mee. Dit kan leiden tot ernstige funderingsschade. 

De rivieren stromen door de bewoonde gebieden heen en hebben daarmee direct invloed op de grondwaterstand. In andere gebieden is het watersysteem veel maakbaarder; met drainage en infiltratieleidingen kan water worden aan- of afgevoerd. Maar probeer je klei nat te houden om funderingsproblematiek aan te pakken in het Rivierengebied, dan stroomt het water in veel gevallen direct naar de rivieren. Daarnaast bestaat de bodem uit een wirwar aan lagen, doordat oude rivieren in de loop van de tijd hun loop hebben verlegd. Hierdoor is de ondergrond zeer gevarieerd en kan het voorkomen dat een woning in een straat volledig verzakt, terwijl andere huizen stevig blijven staan. Bovendien zijn veel woningen in dit gebied direct gebouwd op de ondergrond (fundering op staal) in plaats van op palen, wat de problematiek nog kwetsbaarder maakt. 

Veranderende ondergrond en de gevolgen 

Wanneer de grondwaterstand hoog is, zuigt klei zich als een spons vol met water. In geval van droogte krimpt dit en komen er scheuren in. Veenlagen zijn extra kwetsbaar, omdat ze bij uitdroging oxideren en daarmee deels verdwijnen. Fluctuerende waterstanden zijn van alle tijden, maar bij historische droogte krijgen we hierdoor te maken met grotere verzakkingen. Sinds het extreem droge jaar van 2018, gevolgd door een relatief droog 2019, komt funderingsproblematiek in het Rivierengebied daardoor steeds vaker voor. Dit roept vragen op: hoe groot is de schade, wat kunnen we doen, en hoe kunnen gemeenten en gebouweigenaren hierop inspelen?  

Aangewezen op bouwkundige maatregelen 

Omdat de grondwaterstand in het Rivierengebied direct verbonden is met de rivieren, ben je bij oplossingen voor funderingsproblematiek vaak aangewezen op bouwkundige maatregelen. Het verbeteren of herstellen van de fundering van een gebouw, bijvoorbeeld door het toevoegen van funderingspalen. Dat is voor veel woningeigenaren nog niet zo eenvoudig, want de verantwoordelijkheid voor deze bouwkundige maatregelen ligt bij hen. Het gaat vaak om ingrijpende schade, die eigenaren financieel en emotioneel diep raakt. Daarbij kan het noodzakelijk zijn om schade aan meerdere woningen tegelijk aan te pakken om het funderingsprobleem in een bouwblok echt op te lossen. 

Even schrikken 

Deze nieuwe situatie was even schrikken voor de gemeenten in deze regio, voor wie deze problematiek dus nog relatief nieuw is. Voor de aanpak van funderingsproblematiek in het westen van het land is al veel kennis aanwezig bij zowel overheden als aannemers. Maar in deze regio is dat nog niet altijd het geval. Daar geldt dat overheden zich nu verdiepen in funderingsproblematiek op deze schaal en de aanpak hiervan. Aveco de Bondt helpt overheden hierbij.  

We brengen gemeentes bij elkaar en organiseren afstemmingsoverleggen voor het delen van kennis. Daarnaast helpen we bij het verzamelen en valideren van data, bijvoorbeeld door archiefgegevens op te halen, databases te vullen en grondwaterstanden te analyseren. Deze informatie wordt vervolgens vertaald naar inzichten over wat dit betekent voor de regio en welke aanpak het beste past. We helpen gemeentes zo om beter overwogen beslissingen te nemen bij funderings- en grondwaterschade. We helpen ze op dit vlak te groeien en geven overheden zo handelingsperspectief.  

Het belang van een gezamenlijke aanpak 

Funderingsschade is een probleem dat niemand alleen kan oplossen. Gemeenten, provincies, waterschappen en perceeleigenaren moeten samenwerken om het Rivierengebied beter bestand te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering. Ook voor aannemers is dit een nieuwe situatie, waarvoor nog extra kennis en kunde nodig is. Door expertise te bundelen en gezamenlijk beleid te ontwikkelen, kan de regio zich voorbereiden op de toekomst. 

Meer weten over dit bericht? Vraag het onze experts!

drs. ing. Maarten Kuiper
Directeur Business Line Water
mkuiper@avecodebondt.nl
+31 88 00 48 212