Van het terugdringen van de stikstofuitstoot en herstellen van de natuur tot het klimaatbestendig maken van watersystemen; er liggen nogal wat complexe opgaven in het landelijk gebied. Met adviseurs die een agrarische achtergrond hebben slaan we bij Aveco de Bondt de brug tussen bestuur en praktijk. Vandaag aan het woord: melkveehouder én adviseur landelijk gebied Merel Straathof.
Ik kom oorspronkelijk uit Zuid-Holland, waar mijn ouders een melkveebedrijf hadden. Nu woon ik in Bornerbroek. Dat ligt vlak bij Almelo. Samen met mijn vriend en zijn stiefvader runnen we een kleinschalige melkveehouderij. We hebben 30 koeien met bijbehorend jongvee, een aantal vleeskalveren en 30 hectare grond. Mijn vriend en ik werken allebei nog buiten de deur. ‘s Ochtends en ‘s avonds helpen we mee op de boerderij. Na een kantoordag is het heerlijk om buiten te zijn en je hoofd leeg te maken tussen de koeien. Onze boerderij ligt op een van de gunstigste plekjes van Twente. We hebben geen Natura2000-gebieden in de buurt. Een deel van de grond valt wel binnen de invloedssfeer van KRW-lichamen. Deze gronden grenzen aan de Regge waardoor we waarschijnlijk te maken krijgen met de nitraatrichtlijnen.
We zijn een extensieve melkveehouderij, met ongeveer 1 koe per hectare. Veel voer verbouwen we zelf. Denk daarbij aan gras, maïs, tarwe en gerst en binnenkort ook luzerne. Een ander deel kopen we in bij boeren uit de regio. 95% van ons voer wordt binnen een straal van 5 kilometer rond ons bedrijf geteeld. We proberen verder zo eenvoudig mogelijk te boeren. Tweederde van ons grasland is ingezaaid met klaver. Dat bindt stikstof en zorgt ervoor dat we minder kunstmest hoeven te gebruiken. Daarnaast hebben wij een stalsysteem met veel stro waarbij de mest en urine van elkaar worden gescheiden waardoor de stikstofuitstoot beperkt is. De mest gemengd met stro wordt uitgereden op het land. Dit zorgt voor een gezonde bodem. Eigenlijk is onze boerderij een beetje waar de overheid graag naar toe wil: kleinere, extensieve bedrijven. Tegelijkertijd brengt dit ook zorgen met zich mee. Ik besef me goed dat dit voor een gemiddeld melkveebedrijf in Nederland niet zomaar te realiseren is.
We keken er in spanning naar uit. Op termijn willen we het bedrijf overnemen dus voor ons was het beloofde perspectief erg belangrijk. Dat is er nog steeds niet. We hadden echt gehoopt op meer duidelijkheid. Door de onzekerheid die de brief met zich mee heeft gebracht liggen de ontwikkelingen op het bedrijf stil. Uitzicht op wanneer dit weer opgepakt kan worden is er niet. Ook in mijn vriendenkring zie ik wat de brief met mensen doet. Dat was niet nodig geweest. De communicatie had echt beter gekund.
Ik spreek veel jonge boeren vanuit mijn rol als belangenbehartiger bij het Overijssels Agrarisch Jongeren Kontakt (OAJK). Wat ik merk is dat er heel veel boosheid, verdriet en ongeloof is. Ze weten niet wat ze moeten en waar ze aan toe zijn. Je moet bedenken: boer zijn of worden is voor deze jongeren geen baan, maar een droom of levenswijze. De boerderij is de plek waar je woont en werkt. Van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat. Als dat weg dreigt te vallen, raakt dat je diep. De complexiteit van het stikstofdossier maakt dat men door de bomen het bos niet meer ziet. Dit maakt het onmogelijk om de impact van de plannen voor het eigen bedrijf in te schatten. Draagvlak en begrip is hierdoor lastig te creeëren. Met het OAJK proberen we helderheid te brengen. Zo organiseren we informatieavonden waarbij we jonge boeren en de provincie met elkaar in gesprek laten gaan.
We hebben tegen onszelf gezegd dat we rustig doorgaan, maar dat de overname misschien wel wat later zal plaatsvinden. Het aantal koeien zouden we het liefst wat uitbreiden. Met 10 of 15 dieren erbij blijven we binnen de grondgebonden norm en wordt het financiële plaatje voor ons wat aantrekkelijker.
Als adviseur bij Aveco de Bondt werk ik met name voor provincies, waterschappen en gemeenten aan opgaven in het landelijk gebied. Bij alles wat je doet in het landelijk gebied, moet je samenwerken met boeren. Ik zit dus wekelijks bij collega’s aan de keukentafel. Het helpt dan enorm dat je dezelfde taal spreekt, snapt hoe een boerenbedrijf werkt en weet welke impact gebiedsontwikkelingen hebben. Als een deel van jouw grasland opeens in een bemestingsvrije zone komt te liggen, betekent dat nogal wat. Mijn agrarische achtergrond helpt om gericht mee te denken: hoe kan je de bedrijfsvoering aanpassen op een manier die zowel financieel perspectief biedt als ook praktisch uitvoerbaar is? Boeren weten dat als ik iets adviseer ik hierover heb nagedacht en dat het totaalplaatje klopt. Daarnaast fungeren we als schakel tussen de boer en de overheid. Dit helpt om de emotie uit het gesprek te halen en zorgt dat je makkelijker samen tot werkzame oplossingen komt.
Bied perspectief en duidelijkheid. We weten dat er iets moet veranderen in de agrarische sector en de meeste boeren willen ook wel bewegen. Maar op dit moment is het nog niet helder wat er van ons op bedrijfsniveau verwacht wordt. Dit maakt investeren in stikstofreductie nu te risicovol. Perspectief betekent voor mij dat er in samenspraak heldere doelen op bedrijfsniveau zijn geformuleerd. En ja, dit vraagt lef van bestuurders. Maar dit maakt het voor mij en mijn vriend wel weer mogelijk om plannen te maken en naar een doel toe te werken.
Bij Aveco de Bondt werken meer adviseurs met een agrarische achtergrond. Lees ook het verhaal van Henk Jolink en Eric Kleissen.