In een tijd van toenemende wet- en regelgeving op het gebied van milieu, circulariteit en losmaakbaarheid, zoals de EU Taxonomy en BREEAM, wordt het steeds belangrijker om te kunnen sturen op een circulair ontwerp. Betrouwbare data en inzichten zijn nodig om ontwerpkeuzes met elkaar te kunnen vergelijken en beter onderbouwde keuzes te kunnen maken. Het Madaster materialenpaspoort is een handige tool die hierbij ingezet kan worden. Emma Klamer, Sustainability Specialist bij Aveco de Bondt en Sander Beeks, Partnership Manager leggen uit hoe dit werkt.
Volgens Klamer is het materialenpaspoort vooral heel geschikt om in te zetten bij het ontwerpproces wanneer er vanaf de start gebruik van wordt gemaakt. Klamer: “Door vroeg in de ontwerpfase al te beginnen met een eerste versie van het materialenpaspoort, kun je de bijbehorende circulariteitsscore gebruiken om ontwerp-optimalisaties door te voeren. Vervolgens kun je in verschillende verbeterrondes circulaire ontwerpverbeteringen doorvoeren én de circulariteitsscore telkens verbeteren. Het is echt een interactief proces.
Klamer: “Voor waterschap Aa en Maas heeft Aveco de Bondt voorafgaande aan de aanbestedingsfase een materialenpaspoort opgesteld voor het bedrijfsgebouw. In dit project is samengewerkt met een ander ingenieursbureau wat verantwoordelijk was voor het ontwerp en voor het berekenen van de milieu-impact. Aveco de Bondt was verantwoordelijk voor het opstellen van het materialenpaspoort, het geven van circulair ontwerpadvies en het berekenen van de circulariteitsscore. Per verbeterronde deden we ontwerpvoorstellen op basis van de circulariteitsscore. Deze voorstellen werden vervolgens ook beoordeeld op milieu-impact. Tenslotte werd er per ontwerpvoorstel een weloverwogen keuze gemaakt.”
Klamer geeft aan dat na de eerste versie van het materialenpaspoort al snel duidelijk werd dat renovatie niet optimaal werd meegenomen in de circulariteitsscore: “De materialen die behouden bleven, stonden aanvankelijk als ‘nieuw’ in het materialenpaspoort en hierdoor ontstond er een lage circulariteitsscore. De verwachte levensduur van het reeds bestaande bedrijfspand is 50 jaar en het bedrijfsgebouw is in 1975 opgeleverd. Ten tijde van het opstellen van het materialenpaspoort had het gebouw 90% van zijn levensduur bereikt. De behouden materialen worden daarom als 90% recycled en 10% nieuw beoordeeld in het materialenpaspoort. Daarna is een tweede versie van het materialenpaspoort gemaakt.”
Klamer geeft aan dat vervolgens een aantal ontwerpvoorstellen zijn beoordeeld op milieu-impact en circulariteit, met als doel het aandeel secundaire en hernieuwbare materialen te vergroten. Klamer: “Verschillende typen vloerafwerking, wandafwerking en plafondplaten zijn bijvoorbeeld met elkaar vergeleken. Er is gekozen voor zoveel mogelijk biobased materialen, voor materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact en voor materialen die niet schadelijk zijn voor de gezondheid.” De keuze voor deze materialen leidde tot een derde versie van het materialenpaspoort. Het toevoegen van einde levensduurscenario’s voor de gebruikte materialen en producten en informatie over de losmaakbaarheid leidde volgens Klamer uiteindelijk tot het definitieve materialenpaspoort.
Volgens Beeks is het noodzakelijk om zo een toekomstbestendig, waardevast gebouw te kunnen ontwerpen dat geheel in lijn is met wet- en regelgeving, zoals de EU Taxonomy. Dat is volgens Beeks ook de reden dat het Madaster platform continu wordt doorontwikkeld: ““Op basis van praktijkervaringen, ontwikkelingen in de markt en feedback van partners voorzien we het platform doorlopend van nieuwe en verbeterde functionaliteiten en kunnen we kwalitatief hoogwaardigere materiaalpaspoorten genereren. Zo is het bijvoorbeeld inmiddels mogelijk om inzicht te krijgen in de top tien materialen met de grootste impact en dankzij de benchmark functionaliteit kunnen ontwerpen met elkaar worden vergeleken. Dankzij het materialenpaspoort kunnen we zo steeds beter slim ontwerpen”
Beeks geeft aan dat de komende tijd de focus ligt op de verdere uitbreiding van de bestaande en koppeling met nieuwe materiaal- en productdatabases. Beeks: “Hiermee komt er een grotere beschikbaarheid van EPD en LCA informatie beschikbaar op het platform, waarmee gebruikers de circulaire- en milieuprestatie van hun object of ontwerp nog beter kunnen berekenen.” Echter, daar blijft het niet bij, want Beeks geeft aan dat dankzij de functie ‘3D Insights’ gebruikers straks voor het eerst hun 3D-modellen kunnen visualiseren in termen van circulariteit en milieu-KPI's. Beeks: "Deze 3D-visualisatie maakt het voor alle gebruikersgroepen mogelijk om eenvoudig de beste en slechtste aspecten van het ontwerp met betrekking tot circulariteit en milieueffecten te bepalen. Sturen op een circulair ontwerp wordt zo echt een fluitje van een cent.”