Woningcorporaties kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het circulair maken van de woningvoorraad. Aveco de Bondt ontwikkelde voor de Amsterdamse woningcorporatie Rochdale een interactief dashboard dat inzicht geeft in de milieueffecten van materiaalkeuzes én in de milieuwinst per geïnvesteerde euro.
De gemeente Amsterdam bedacht een paar jaar terug een prijsvraag voor woningcorporaties om circulair bouwen en renoveren te stimuleren. Het feit dat 42% van alle woningen in Amsterdam in beheer is van woningcorporaties biedt een enorme potentie voor circulair bouwen. De gemeente had de wens innovatie te stimuleren en bij de prijsvraag konden woningcorporaties hun eigen (circulaire) opgave definiëren.
Rochdale is een van de vooruitstrevende deelnemers die hard aan de weg timmert om concrete invulling te geven aan de doelstellingen van gemeente Amsterdam: 49% circulair materiaalgebruik en 50% minder CO2-uitstoot in 2030. Binnen deze prijsvraag was het de gedeelde ambitie van Rochdale en Aveco de Bondt om concrete stappen te zetten richting een circulair vastgoedportfolio. Om dat doel te bereiken, hebben wij een circulaire menukaart ontwikkeld die de milieu-impact van ontwerpkeuzes inzichtelijk maakt.
Circulariteit en CO2-emissies zijn de voornaamste bestanddelen van de menukaart. Voor circulariteit is zowel gekeken naar de gebruikte materialen van vandaag. Er is
Om de milieu-impact zo nauwkeurig mogelijk in beeld te brengen, zijn alle materialen op productniveau vergeleken. Dit gebeurde met behulp van een levenscyclusanalyse (LCA) en met producten uit een breed beschikbare Europese milieudatabase.
Door de gehele levenscyclus te bekijken, ontstaat een goed inzicht in de CO2-uitstoot over de gehele levensduur: emissies bij winning of hergebruik van de grondstoffen, het productieproces, transport, bouw, onderhoud en sloop. Daarnaast zijn vanuit de beschikbare databronnen ook andere milieu-indicatoren en -effecten meegenomen, zoals stikstofemissies, vermesting, ozonlaagaantasting en de uitputting van grondstoffen.
Afbeelding 1: Links is de CO2-uitstoot en CO2-opname (“biogenic CO2”) van een bouwdeel weergegeven. Rechts worden voor dezelfde materialen de ingaande en uitgaande materiaalstromen getoond: in hoeverre zijn de producten al hergebruikt en wat gebeurt er met deze materialen bij eventuele sloop?
Vervolgens is samen met Rochdale in kaart gebracht welke methoden en materialen de woningcorporatie toepast om verschillende bouwdelen te renoveren. Daarbij is onder meer gekeken naar standaarden voor het renoveren van de gevel, het toepassen van binnenisolatie of het vernieuwen van schuine en platte daken. Door van alle standaardopties de circulariteit en CO2-uitstoot door te rekenen, wordt duidelijk welke materialen de grootste milieu-impact hebben en aan welke knoppen je kunt draaien om tot een meer circulaire materiaalkeuze te komen.
Aveco de Bondt zocht voor Rochdale naar duurzamere alternatieven voor materialen die worden toegepast bij renovatiewerkzaamheden. Vanwege de gunstige materiaaleigenschappen en beperkte milieu-impact is er voornamelijk gekozen voor alternatieven van natuurlijke materialen. Het gaat hierbij om biobased materialen en materialen van geologische oorsprong (bijvoorbeeld leem/klei). Deze materialen dragen vaak ook bij aan een gezonder binnenklimaat van de woning.
Heel mooi om circulair te renoveren, maar wat kost dat eigenlijk? Om dat in kaart te brengen zijn per bouwdeel prijzen voor de inkoop van de materialen toegevoegd. Hiervoor zijn gemiddelde data uit een brede Europese database gebruikt, maar woningcorporaties kunnen ook specifieke calculaties toevoegen. Ook worden de verschillende bouwdelen vergeleken op fysische eigenschappen, zoals bijvoorbeeld isolatiewaarde, zodat inzichtelijk is welk effect de alternatieven hebben op bijvoorbeeld het energieverbruik van huurders. Met de circulaire menukaart krijgt Rochdale dus inzicht in de milieuwinst die er per geïnvesteerde euro kan worden geboekt en kan de woningcorporatie sturen op de hoogste meerwaarde.
De complexe milieudata die Aveco de Bondt tijdens dit project verzamelde, zijn gebruiksvriendelijk en inzichtelijk weergegeven in een interactief dashboard: de circulaire menukaart. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de afdeling Geodata van Aveco de Bondt. De grote kracht van het dashboard is dat de stuurinformatie is afgestemd op de specifieke werkmethoden van de organisatie. Hierdoor is de informatie zeer accuraat voor de situatie van Rochdale en kon het aantal te onderzoeken bouwdelen worden beperkt. En die beperking is wel zo handig om focus aan te brengen en door de bomen het bos te blijven zien.
Circulaire menukaart voor andere woningcorporaties
De toegepaste methodiek is uiteraard ook toepasbaar voor andere woningcorporaties. Wil jouw woningcorporatie ook inzicht in de milieueffecten van materiaalkeuzes in een interactief dashboard? Aveco de Bondt helpt jouw woningcorporaties graag om een circulaire menukaart te realiseren waarmee je de duurzaamheid en circulariteit van materiaalkeuzes eenvoudig en eerlijk tegen elkaar afweegt. Gekoppeld aan een financiële calculatie waardoor een helder beeld ontstaat van de meerwaarde van de verschillende alternatieven per investering.